HJJ Rubriek

Thema: Van tekentafel naar praktijk.

Sinds 1 augustus 2014 is de Wet passend onderwijs van kracht. Op dat moment maakten 36847 leerlingen gebruik van het speciaal basisonderwijs en 31105 leerlingen van het speciaal onderwijs.
Scholen zijn sindsdien georganiseerd in een Samenwerkingsverband en hebben een zorgplicht voor alle leerlingen. Daarvoor krijgen zij extra financiële middelen. De overheid streeft ernaar om in 2035 inclusief onderwijs te hebben gerealiseerd. Alle kinderen kunnen dan onderwijs krijgen op een reguliere school dicht bij huis.

De cijfers wijzen uit dat er nog een lange weg te gaan alvorens we kunnen spreken van inclusief onderwijs.

Thema: Schoolverzuim

In 1901 werd de leerplichtwet ingevoerd. Leerlingen met een beperking werden echter uitgezonderd van de leerplicht. De staat maakte daarmee duidelijk dat ze geen zorg wilde dragen voor leerlingen met een beperking.
Dat is nu wel anders. Scholen hebben een zorgplicht voor alle leerlingen en krijgen daarvoor ook de middelen. Het aantal leerlingen dat niet naar school gaat neemt echter toe. In december 2024 publiceerde de oudervereniging Balans het rapport Thuiszitters tellen 2024, een ander licht op passend onderwijs. Zij becijferden dat ons land minimaal 70.000 thuiszitters telde. Daarnaast kregen 279.000 kinderen geen volwaardig onderwijs. Het kabinet probeert met de Wet terugdringen schoolverzuim dat leerlingen met bepaalde problemen eerder in beeld komen en vervolgens passend onderwijs en/of een adequaat zorgaanbod krijgen zodat langdurige schooluitval voorkomen kan worden. Dit wetsvoorstel moet ondersteunend zijn aan de zorgplicht die de scholen al hebben. In de brief aan de Tweede Kamer Passend onderwijs: blijven bouwen aan de basis op orde wordt vervolgens ingegaan op

Verbeteraanpak passend onderwijs.

Versterking en verbinding onderwijs en zorg.

Wachtlijsten gespecialiseerde onderwijs.

Beweging naar inclusief onderwijs.

Er is nog een stevige weg te gaan want het huidige passend onderwijs is nog niet hoe het zou moeten zijn.

Thema: Creativiteit noodzakelijk.

Het passend onderwijs lijkt maar niet goed op de rails te komen. Nog te veel leerlingen krijgen niet het onderwijs dat hen past.
Zeker, er zijn talrijke leerprogramma’s op de markt, toegesneden op rekenen, taal/lezen en op gedrag. De uitgevers varen er wel bij.
Er wordt volop getoetst en vastgelegd in grafieken, maar het onderwijs voor de individuele leerling schijnt er niet altijd beter door te worden. In de onderwijsverslagen, van bijvoorbeeld de inspectie, mis ik een belangrijk element en dat is de noodzakelijke creativiteit van de leerkracht.
Leerkrachten in het Buitengewoon Onderwijs zagen het in de vorige eeuw als hun taak om leermaterialen zelf te maken en af te stemmen op de individuele leerling als gangbare methodes niet voldeden. Er werden tentoonstellingen georganiseerd van zelfgemaakte materialen. Uiteindelijk ontstond er zelfs een museum, Ons Museum.

Om tot inclusief onderwijs te komen is het volgende noodzakelijk:

Neem je professionele verantwoordelijkheid als leerkracht voor iedere leerling.

Durf gebaande paden te verlaten.

Benut je creativiteit.

Enige historische, maar nog steeds relevante teksten. Deze teksten komen van de website 100jaarorthopedagogiek.nl. Veel interessante artikelen betreffende maatschappelijke ontwikkelingen en gerelateerd aan het onderwijs zijn er te vinden. Van harte aanbevolen voor geïnteresseerden en studenten.

Thema: Studiedagen en passend onderwijs.

Studiedagen worden in het lesrooster opgenomen. Studiedagen voor de leerkrachten. Dikwijls wordt vergaderd over een methode die gebruikt wordt en toch niet helemaal voldoet.
Methodes hebben namelijk hun zwakke plekken en daar worden onderwijsgevenden in de praktijk mee geconfronteerd. De kwaliteit van de leraar is dan van cruciaal belang om passend onderwijs te kunnen geven.
Wetenschappelijk getoetste methodes kunnen behulpzaam zijn.
Een motie, ingediend bij de onderwijsbegroting 2025 (motie-Kisteman), om het gebruik van wetenschappelijk getoetste methodes te bevorderen werd aangenomen. Enkele wetenschappelijk getoetste methoden die in de praktijk hun waarde hebben bewezen zijn bijvoorbeeld Stoeltjesdans, een methode om te komen tot een optimale indeling van je klas ter bevordering van de sociale veiligheid,
en Bouw een intensieve en interactieve preventieve aanpak van leesproblemen.

Ook kan uit het werkveld een aanpak tot overtuigende resultaten leiden. Een voorbeeld daarvan is Pictolezen, een natuurlijke manier van lezen die aansluit bij de wijze waarop ooit het schrift ontstond. Trijntje de Wit, leerkracht, ontwikkelde deze methode in eerste instantie voor leerlingen waarvan lang gedacht werd dat ze niet tot lezen konden komen vanwege een verstandelijke beperking. In 2011 kreeg Trijntje voor de ontwikkeling van het Picto Semi Schrift de Hermen J. Jacobsprijs. Inmiddels is het Pictoschrift uitgegroeid tot een volledige lesmethode en wordt nu op tientallen scholen voor basisonderwijs gebruikt in de context van Passend Onderwijs.

Beoordeel welke aanvullende methoden bruikbaar zijn in jouw klas.
Ontwerp zo nodig op het kind toegesneden lesmateriaal.

Zie:

Stoeltjesdans.nl Klik de link!

Lexima.nl/programma/bouw Klik de link!

Lezenmoetjedoen.nl Klik de link!

Pictoschrijver.nl Klik de link!

Ook hier weer een historische, maar nog steeds relevante tekst. Veel van deze teksten komen van de website 100jaarorthopedagogiek.nl. Veel interessante artikelen betreffende maatschappelijke ontwikkelingen en gerelateerd aan het onderwijs zijn er te vinden. Van harte aanbevolen voor geïnteresseerden en studenten.

Thema: Deskundigheidsbevordering.

Leerlingen die recht hebben op Passend Onderwijs zijn aangewezen op gespecialiseerde kennis van de leerkrachten.
Dat betekent dat leerkrachten zich constant moeten scholen. In De Staat van het Onderwijs 2025 wordt hier geen aandacht aan besteed.
Professionele (na-) scholing is in het onderwijs niet verplicht. De bestaande opleidingen tot leraar zijn echter niet voldoende om passend onderwijs te kunnen geven. Een beroepsregister, zoals in de gezondheidszorg (BIG-register) bestaat in het onderwijs niet. Deskundigheidsbevordering is echter noodzakelijk, zo constateerde A.J. Schreuder, pionier Buitengewoon Onderwijs, al in 1905.
Na de opleiding tot onderwijzer is aanvullende en specifieke kennis noodzakelijk. Voor de toepassing van die kennis zijn ook de persoonlijke kwaliteiten van de onderwijzer bijzonder belangrijk.
Nodig is ‘een onuitputtelijk geduld, onverstoorbare kalmte, groote liefde, kinderlijke blijmoedigheid, persoonlijke autoriteit, onwrikbare consequentie, strenge rechtvaardigheid, scherp psychologisch onderscheidingsvermogen, uitgebreide vakkennis, een krachtig lichaam en een onvermoeibare geest’.
Ruim een eeuw geleden werd al gezien dat effectief onderwijs aan leerlingen met een beperking of aan leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben, sterk afhankelijk is van de deskundige en gemotiveerde professional in de klas: de leerkracht.

Voor het realiseren van het doel van de Wet passend onderwijs
– zorgplicht voor passend onderwijs – is deskundigheidsbevordering essentieel;

Wetenschappelijke inbreng is daarbij een vereiste;

Een bekwaamheidsregister voor onderwijsgevenden
- conform het register in de gezondheidszorg - is hoognodig.

Lees de tekstfragmenten (pdf) van Schreuder, A.J. (1905) 76-79.
Fragment pagina's 76 - 77 Klik hier!
Fragment pagina's 78 - 79 Klik hier!

Ook hier weer historische, maar nog steeds relevante teksten. Veel van deze teksten komen van de website 100jaarorthopedagogiek.nl. Veel interessante artikelen betreffende maatschappelijke ontwikkelingen en gerelateerd aan het onderwijs zijn er te vinden. Van harte aanbevolen voor geïnteresseerden en studenten.